Polichlorowane bifenyle wskaźnikowe (PCB6)

Polichlorowane bifenyle (PCB) to grupa 209 związków chemicznych o podobnej strukturze chemicznej (kongenery), różniących się między sobą położeniem oraz ilością atomów chloru w cząsteczce.

polichlorowane bifenyle

są syntetycznymi związkami chemicznymi, których produkcję na skalę przemysłową rozpoczęto na przełomie 1929 i 1930 roku.

Poza celowym otrzymywaniem, niewielkie ilości PCB mogą powstawać samorzutnie np. podczas spalania odpadów, chlorowania wody pitnej i ścieków, czy wybielania miazgi celulozowej chlorem. Dzięki właściwościom fizykochemicznym PCB m.in. dobrej rozpuszczalności w olejach, wysokiej temperaturze zapłonu, niskiej prężności par, niskim przewodnictwie elektrycznym, wysokim przewodnictwie ciepła i dużej oporności na działanie czynników chemicznych, związki te znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle. Były one stosowane przede wszystkim jako dielektryki w transformatorach i kondensatorach dużej i średniej mocy, wymiennikach ciepła, układach hydraulicznych, jako składniki olejów smarowych oraz cieczy chłodząco-smarujących.

Związki te są niezwykle trwałe w środowisku, mogą być przenoszone na duże odległości i mają tendencje do akumulowanie się w tkance tłuszczowej organizmów żywych. Wykazują wielokierunkową toksyczność w stosunku do organizmów, a dwanaście z nich wykazuje podobny mechanizm działania jak dioksyny i dlatego są nazywane dioksynopodobnymi PCB (dl-PCB). Ponadto na jednym z posiedzeń Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) wyznaczono 7 tzw. kongenerów wskaźnikowych, które powinny być oznaczane podczas badań monitorowych. Obecnie do kongenerów wskaźnikowych zaliczanych jest 6 związków, gdyż jeden z nich został zakwalifikowany jako dl-PCB.

Mimo iż stosowanie PCB, po udowodnieniu ich wysoce szkodliwego działania na organizmy żywe zostało ograniczone w latach 70-tych, związki te ze względu na swą trwałość nadal są obecne w środowisku, a co za tym idzie i w żywności. Niektóre państwa ustanowiły dopuszczalne limity tych związków w żywności. W Belgii ustanowiono limit dla PCB wskaźnikowych i dla ryb wynosi on 75 ng/g. Podobny limit planuje się wprowadzić w UE. Ponadto UE wprowadziła dopuszczalny maksymalny limit sumy PCDD/F i dl_PCB: 8 pg WHO-TEQ /g mokrej masy.