Konsumpcja ryb – korzyści i zagrożenia

Wśród zbadanych gatunków ryb, których wartości odżywcze i zawartość składników niepożądanych prezentowana jest na tej stronie internetowej, ryby bałtyckie, a szczególnie łosoś, śledź i szprot, wymagają określenia równowagi pomiędzy korzyściami a ryzykiem dla zdrowia wynikającym z konsumpcji tych gatunków ryb. Związane jest to z wysoką zawartością kwasów tłuszczowych omega-3 i witaminy D3 mających bardzo korzystny wpływ na zdrowie człowieka, ale zawierające też najwyższe zawartości dioksyn i dioksynopodobnych PCB (dl-PCB) o niekorzystnym oddziaływaniu na zdrowie człowieka. Pozostałe substancje niepożądane, zarówno organiczne jak i nieorganiczne (w tym także rtęć) występują na tak niskich, że ich pobranie z rybami nie stanowi żadnego zdrowotnego problemu.

Poniżej w tabeli porównano jakie porcje ryby danego gatunku możne spożyć tygodniowo człowiek o wadze 70 kg, aby pobranie z tą porcją ryb dioksyn + dl PCB nie przekraczało określonej przez ekspertów EFSA tymczasowej tolerowanej dawki pobrania (PTWI) tych zanieczyszczeń (rubryka 2).

W tabeli podano także jaka ilość sumy kwasów tłuszczowych EPA i DHA (mających szczególne korzystne znaczenie w profilaktyce chorób serca) zawarta jest w porcji ryby zawierającej bezpieczną zawartość dioksyn + dl-PCB (poniżej PTWI) (rubryka 3), oraz jaka ilość tych kwasów (przy zachowaniu tygodniowej dawki dioksyn+dl-PCB = PTWI) przypada na 1 dzień w tygodniu (rubryka 4). W rubryce 5 podano wielkości porcji ryb zawierających zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA+DHA (500 mg).

Gatunek rybyPorcja ryby o zawartości dioksyn + dl-PCB = PTWIcZawartość EPA+DHA w porcji ryby zawierającej dioksyny+dl-PCB = PTWIIlość kwasów EPA+DHA przypadajaca na 1 dzień w tygodniuPorcja ryby zawierająca 500 mga kwasów EPA+DHA
1234
Łosoś bałtycki103 g3988 mg570 mg13 g
Śledź bałtycki392 g3688 mg527 mg53 g
Dorsz bałtycki934 g417 mg59 mg1120 g
Szprot bałtyckib140 g3885 mg555 mg18 g
Karp hodowlany7 000 g15 015 mg2 145 mg233 g
Pstrąg hodowlany2 513 g45 335 mg6 476 mg28 g
Mintaj65 300 g36 580 mg5 226 mg893 g
Sola32 670 g67 758 mg9 680 mg241 g
Panga61 250 g15 190 mg2 170 mg2016 g
Tilapia32 670 g23 130 mg4 590 mg706 g
a - dzienna dawka kwasów EPA+DHA zalecana w profilaktyce chorób serca
b - dane z innych opracowań MIR
c - PTWI – tymczasowa tolerowana tygodniowa dawka pobrania

Z danych przedstawionych w tabeli wynika, iż aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie około 2 kg pangi i około 1 kg mintaja. Odpowiada to tygodniowemu spożyciu około 14 kg pangi i 7 kg mintaja. Spożycie takich ilości tych ryb będzie skutkowało pobraniem PCDD/F+dl-PCBs odpowiednio na poziomie 23 i 11 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Zatem jest to stosunkowo bezpieczne dla konsumenta, ale spożycie takich ilości ryb jest mało realne.

Z drugiej strony w przypadku tłustych ryb bałtyckich jak łosoś i szprot aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie 13 g łososia i 18 g szprota. Odpowiada to tygodniowemu spożyciu 91 g łososia i 126 g szprota.

Spożycie takich ilości łososia i szprota będzie skutkowało pobraniem PCDD/F/dl-PCBs odpowiednio na poziomie 88 i 90 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Ten scenariusz wydaje się nie być bezpieczny dla konsumenta, gdyż PCDD/F/dl-PCBs są pobierane nie tylko z rybami ale także z inną żywnością. Dlatego należy wyciągnąć wniosek, że choć spośród badanych gatunków ryb, tłuste ryby bałtyckie zawierają najwyższe poziomy kwasów n-3, to nie można w pełni korzystać z ich prozdrowotnych właściwości ze względu na zawartość PCDD/F+dl-PCBs. Nie oznacza to, że nie powinny być w ogóle spożywane, ale ich spożycie powinno być ograniczone i dlatego w diecie należy łączyć je z innymi gatunkami ryb. Powyższe rozważania związane z korzyściami i zagrożeniami wynikającymi ze spożycia ryb najlepiej wypadają dla hodowlanego pstrąga. Aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie około 28 g tej ryby co odpowiada tygodniowemu spożyciu około 196 g. Spożycie takiej ilości hodowlanego pstrąga będzie skutkowało pobraniem PCDD/F+dl-PCBs na poziomie 8 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Ten scenariusz wydaje się być bezpieczny dla konsumenta, a zarazem realna jest określona tygodniowa porcja konsumowanej ryby.