Konsumpcja ryb – korzyści i zagrożenia
Wśród zbadanych gatunków ryb, których wartości odżywcze i zawartość składników niepożądanych prezentowana jest na tej stronie internetowej, ryby bałtyckie, a szczególnie łosoś, śledź i szprot, wymagają określenia równowagi pomiędzy korzyściami a ryzykiem dla zdrowia wynikającym z konsumpcji tych gatunków ryb. Związane jest to z wysoką zawartością kwasów tłuszczowych omega-3 i witaminy D3 mających bardzo korzystny wpływ na zdrowie człowieka, ale zawierające też najwyższe zawartości dioksyn i dioksynopodobnych PCB (dl-PCB) o niekorzystnym oddziaływaniu na zdrowie człowieka. Pozostałe substancje niepożądane, zarówno organiczne jak i nieorganiczne (w tym także rtęć) występują na tak niskich, że ich pobranie z rybami nie stanowi żadnego zdrowotnego problemu.
Poniżej w tabeli porównano jakie porcje ryby danego gatunku możne spożyć tygodniowo człowiek o wadze 70 kg, aby pobranie z tą porcją ryb dioksyn + dl PCB nie przekraczało określonej przez ekspertów EFSA tymczasowej tolerowanej dawki pobrania (PTWI) tych zanieczyszczeń (rubryka 2).
W tabeli podano także jaka ilość sumy kwasów tłuszczowych EPA i DHA (mających szczególne korzystne znaczenie w profilaktyce chorób serca) zawarta jest w porcji ryby zawierającej bezpieczną zawartość dioksyn + dl-PCB (poniżej PTWI) (rubryka 3), oraz jaka ilość tych kwasów (przy zachowaniu tygodniowej dawki dioksyn+dl-PCB = PTWI) przypada na 1 dzień w tygodniu (rubryka 4). W rubryce 5 podano wielkości porcji ryb zawierających zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA+DHA (500 mg).
Gatunek ryby | Porcja ryby o zawartości dioksyn + dl-PCB = PTWIc | Zawartość EPA+DHA w porcji ryby zawierającej dioksyny+dl-PCB = PTWI | Ilość kwasów EPA+DHA przypadajaca na 1 dzień w tygodniu | Porcja ryby zawierająca 500 mga kwasów EPA+DHA |
---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | 4 | |
Łosoś bałtycki | 103 g | 3988 mg | 570 mg | 13 g |
Śledź bałtycki | 392 g | 3688 mg | 527 mg | 53 g |
Dorsz bałtycki | 934 g | 417 mg | 59 mg | 1120 g |
Szprot bałtyckib | 140 g | 3885 mg | 555 mg | 18 g |
Karp hodowlany | 7 000 g | 15 015 mg | 2 145 mg | 233 g |
Pstrąg hodowlany | 2 513 g | 45 335 mg | 6 476 mg | 28 g |
Mintaj | 65 300 g | 36 580 mg | 5 226 mg | 893 g |
Sola | 32 670 g | 67 758 mg | 9 680 mg | 241 g |
Panga | 61 250 g | 15 190 mg | 2 170 mg | 2016 g |
Tilapia | 32 670 g | 23 130 mg | 4 590 mg | 706 g |
a - dzienna dawka kwasów EPA+DHA zalecana w profilaktyce chorób serca b - dane z innych opracowań MIR c - PTWI – tymczasowa tolerowana tygodniowa dawka pobrania |
Z danych przedstawionych w tabeli wynika, iż aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie około 2 kg pangi i około 1 kg mintaja. Odpowiada to tygodniowemu spożyciu około 14 kg pangi i 7 kg mintaja. Spożycie takich ilości tych ryb będzie skutkowało pobraniem PCDD/F+dl-PCBs odpowiednio na poziomie 23 i 11 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Zatem jest to stosunkowo bezpieczne dla konsumenta, ale spożycie takich ilości ryb jest mało realne.
Z drugiej strony w przypadku tłustych ryb bałtyckich jak łosoś i szprot aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie 13 g łososia i 18 g szprota. Odpowiada to tygodniowemu spożyciu 91 g łososia i 126 g szprota.
Spożycie takich ilości łososia i szprota będzie skutkowało pobraniem PCDD/F/dl-PCBs odpowiednio na poziomie 88 i 90 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Ten scenariusz wydaje się nie być bezpieczny dla konsumenta, gdyż PCDD/F/dl-PCBs są pobierane nie tylko z rybami ale także z inną żywnością. Dlatego należy wyciągnąć wniosek, że choć spośród badanych gatunków ryb, tłuste ryby bałtyckie zawierają najwyższe poziomy kwasów n-3, to nie można w pełni korzystać z ich prozdrowotnych właściwości ze względu na zawartość PCDD/F+dl-PCBs. Nie oznacza to, że nie powinny być w ogóle spożywane, ale ich spożycie powinno być ograniczone i dlatego w diecie należy łączyć je z innymi gatunkami ryb. Powyższe rozważania związane z korzyściami i zagrożeniami wynikającymi ze spożycia ryb najlepiej wypadają dla hodowlanego pstrąga. Aby pobrać zalecaną w profilaktyce chorób serca dzienną dawkę kwasów EPA i DHA należy spożyć dziennie około 28 g tej ryby co odpowiada tygodniowemu spożyciu około 196 g. Spożycie takiej ilości hodowlanego pstrąga będzie skutkowało pobraniem PCDD/F+dl-PCBs na poziomie 8 % PTWI (w przypadku konsumenta ważącego 70 kg). Ten scenariusz wydaje się być bezpieczny dla konsumenta, a zarazem realna jest określona tygodniowa porcja konsumowanej ryby.